Có nhiều nguyên nhân gây hẹp thực quản, bao gồm hẹp lành tính hoặc ác tính, tại thực quản hoặc từ ngoài thực quản. Hiện nay, can thiệp tái lập lưu thông thực quản qua nội soi ống mềm được ứng dụng khá rộng rãi. Tuy nhiên, kỹ thuật này vẫn còn là một kỹ thuật có tính xâm nhập cao, đặc biệt trong bệnh cảnh người bệnh thường suy kiệt hoặc không thể hợp tác, hoặc phải gây mê toàn thân. Một số ít trường hợp không thực hiện thành công do ống soi không qua được vị trí hẹp. Điện quang can thiệp ứng dụng điều trị lập lại lưu thông cho ống tiêu hóa đã được ứng dụng tại nhiều nước trên thế giới do xâm nhập tối thiểu, không cần gây mê toàn thân, các dụng cụ sử dụng có kích thước rất nhỏ nên có khả năng thành công cao khi đi qua chỗ hẹp, đồng thời ít biến chứng, hỗ trợ tốt cho những trường hợp không còn chỉ định phẫu thuật hoặc đã phẫu thuật.

- Hẹp miệng nối thực quản sau phẫu thuật 

- Hẹp thực quản do khối u từ thực quản hoặc trung thất nhưng không còn khả năng phẫu thuật 

- Can thiệp tiền phẫu (người bệnh chờ phẫu thuật hoặc chưa đủ điều kiện phẫu thuật)

- Nhiễm trùng toàn thân 

- Thủng thực quản vì bất cứ nguyên nhân gì 

- Tổn thương thực quản tiến triển (bỏng thực quản) 

- Giãn tĩnh mạch thực quản nặng, nguy cơ chảy máu cao

1. Người thực hiện 

- Bác sỹ chuyên khoa 

- Bác sỹ phụ trợ 

- Kỹ thuật viên điện quang 

- Điều dưỡng 

- Bác sỹ, kỹ thuật viên gây mê (nếu người bệnhkhông thể hợp tác) 

2. Phương tiện 

- Máy X quang tăng sáng truyền hình 

- Phim, máy in phim, hệ thống lưu trữ hình ảnh 

- Bộ áo chì, tạp dề, che chắn tia X 

3. Thuốc 

- Thuốc gây tê tại chỗ 

- Thuốc gây mê toàn thân (nếu có chỉ định gây mê)

- Thuốc đối quang I-ốt tan trong nước 

- Dung dịch sát khuẩn da, niêm mạc 

4. Vật tư y tế thông thường 

- Bơm tiêm 5; 10ml 

- Nước cất hoặc nước muối sinh lý 

- Găng tay, áo, mũ, khẩu trang phẫu thuật 

- Bộ dụng cụ can thiệp vô trùng: dao, kéo, kẹp, 4 bát kim loại, khay quả đậu, khay đựng dụng cụ 

- Bông, gạc, băng dính phẫu thuật.

- Hộp thuốc và dụng cụ cấp cứu tai biến thuốc đối quang. 

5. Vật tư y tế đặc biệt 

- Ống thông chụp mạch tiêu chuẩn 4-5F 

- Dây dẫn tiêu chuẩn 0.035’’tương ứng với ống thông chụp mạch 

- Bóng nong (balloon) chuyên dụng

- Bơm áp lực (inflator) dùng bơm bóng 

- Giá đỡ lòng ống tiêu hóa chuyên dụng (stent) 

6. Người bệnh 

- Người bệnh được giải thích kỹ về thủ thuật để phổi hợp với thầy thuốc. 

- Cần nhịn ăn, uống trước 6giờ. Có thể uống không quá 50ml nước. 

- Tại phòng can thiệp: người bệnh nằm nghiêng hoặc ngửa tùy theo vị trí dẫn lưu. Lắp máy theo dõi nhịp thở, mạch, huyết áp, điện tâm đồ, SpO2.

- Người bệnh quá kích thích, không nằm yên: cần cho thuốc an thần… 

7. Phiếu xét nghiệm 

- Hồ sơ bệnh án điều trị nội trú

- Có phiếu chỉ định thực hiện thủ thuật đã được thông qua 

- Phim ảnh chụp X quang, CLVT, CHT ổ bụng (nếu có).

1. Đánh giá vị trí hẹp 

- Đưa ống thông và dây dẫn qua đường miệng và thực quản vào dạ dày để tới vị trí hẹp. 

- Rút dây dẫn sau đó bơm thuốc đối quang tan trong nước để đánh giá mức độ và vị trí hẹp. 

2. Tiếp cận vị trí hẹp

- Tiếp tục đưa dây dẫn qua vị trí hẹp dưới hướng dẫn của màn X quang tăng sáng (fluoroscopy), sau đó đưa ống thông qua vị trí hẹp dưới hướng dẫn dây dẫn. 

- Bơm thuốc đối quang qua ống thông xác định mức độ, vị trí, chiều dài đoạn hẹp. 

3. Nong – đặt stent tại vị trí hẹp 

- Đưa dây dẫn cứng và ống thông qua vị trí hẹp 

- Dùng bóng nong vị trí hẹp qua dây dẫn. 

- Đặt và bung stent qua dây dẫn.

4. Kết thúc thủ thuật 

- Kiểm tra lưu thông thực quản xuống dạ dày bằng thuốc đối quang 

- Rút toàn bộ các dây dẫn và ống thông.

V. NHẬN ĐỊNH KẾT QUẢ
- Thủ thuật thành công khi tái lập được sự lưu thông đường tiêu hóa từ thực quản xuống dạ dày, mức độ hẹp < 30%.
- Không thoát thuốc ra ngoài lòng thực quản. 
 

Các biến chứng hiếm gặp có thể xảy ra 

- Trượt stent: do lựa chọn kích thước stent không phù hợp với mức độ hẹp. 

- Tắc ruột: do stent trượt xuống hạ lưu hoặc do thức ăn mắc vào stent (chủ yếu thức ăn xơ, thức ăn chưa nấu kỹ).

- Thủng thực quản 

- Xuất huyết tiêu hóa: theo dõi, điều trị nội khoa. Có thể điều trị can thiệp nội soi cầm máu nếu không tự cầm.