Chụp động mạch chậu là chụp có thuốc đối quang i-ốt để hiện hình được đoạn tận động mạch chủ bụng và động mạch chậu gốc, chậu trong và chậu ngoài hai bên.

- Các bệnh bẩm sinh và mắc phải của đoạn tận động mạch chủ bụng và động mạch chậu gốc, chậu trong và chậu ngoài hai bên

 - Chấn thương vùng chậu có nghi tổn thương mạch 

- Các khối u vùng tiểu khung 

- Chụp mạch để phục vụ cho điện quang can thiệp

- Không có chống chỉ định tuyệt đối 

- Chống chỉ định tương đối trong trường hợp có rối loạn đông máu, suy thận, có tiền sử dị ứng rõ ràng với thuốc đối quang i-ốt, phụ nữ có thai

1. Người thực hiện

 - Bác sỹ chuyên khoa 

- Bác sỹ phụ trợ

 - Kỹ thuật viên điện quang

 - Điều dưỡng

 - Bác sỹ, kỹ thuật viên gây mê (nếu người bệnhkhông thể hợp tác)

 2. Phương tiện 

- Máy chụp mạch số hóa xóa nền (DSA)

 - Máy bơm điện chuyên dụng 

- Phim, máy in phim, hệ thống lưu trữ hình ảnh 

- Bộ áo chì, tạp dề, che chắn tia X 

3. Thuốc 

- Thuốc gây tê tại chỗ

 - Thuốc gây mê toàn thân (nếu có chỉ định gây mê) 

- Thuốc chống đông

 - Thuốc trung hòa thuốc chống đông 

- Thuốc đối quang i ốt tan trong nước

 - Dung dịch sát khuẩn da, niêm mạc 

4.Vật tư y tế thông thường 

 - Bơm tiêm 5; 10, và 20ml 

- Bơm tiêm dành cho máy bơm điện

- Nước cất hoặc nước muối sinh lý

 - Găng tay, áo, mũ, khẩu trang phẫu thuật

 - Bộ dụng cụ can thiệp vô trùng: dao, kéo, kẹp, 4 bát kim loại, khay quả đậu, khay đựng dụng cụ 

- Bông, gạc, băng dính phẫu thuật.

 - Hộp thuốc và dụng cụ cấp cứu tai biến thuốc đối quang.

 5. - Nước cất hoặc nước muối sinh lý 

- Găng tay, áo, mũ, khẩu trang phẫu thuật 

- Bộ dụng cụ can thiệp vô trùng: dao, kéo, kẹp, 4 bát kim loại, khay quả đậu, khay đựng dụng cụ 

- Bông, gạc, băng dính phẫu thuật. 

- Hộp thuốc và dụng cụ cấp cứu tai biến thuốc đối quang.

 5. Vật tư y tế đặc biệt  

 - Kim chọc động mạch 

- Bộ vào lòng mạch cỡ 5-6F

 - Dây dẫn tiêu chuẩn cỡ 0.035 inch 

- Ống thông chụp mạch cỡ 4-5F 

- Vi ống thông 2-3F nếu cần chụp siêu chọn lọc 

 - Vi dây dẫn 0.014-0.018 inch

 - Khóa 3 chạc - Bộ dây nối chữ Y

 - Bộ dụng cụ đóng đường vào lòng mạch. 

6. Người bệnh 

- Người bệnh được giải thích kỹ về thủ thuật để phối hợp với thầy thuốc.

 - Cần nhịn ăn, uống trước 6giờ. Có thể uống không quá 50ml nước. 

- Tại phòng can thiệp: người bệnh nằm ngửa, lắp máy theo dõi nhịp thở, mạch, huyết áp, điện tâm đồ, SpO2. Sát trùng da sau đó phủ khăn phủ vô khuẩn có lỗ. 

- Người bệnh quá kích thích, không nằm yên: cần cho thuốc an thần… 

7. Phiếu xét nghiệm

 - Hồ sơ bệnh án điều trị nội trú 

- Có phiếu chỉ định thực hiện thủ thuật đã được thông qua

 - Phim ảnh chụp X quang, CLVT, CHT (nếu có).

1.Phương pháp vô cảm

 Để người bệnh nằm ngửa trên bàn chụp, đặt đường truyền tĩnh mạch (thường dùng huyết thanh m n đ ng trương 0,9%). Thường gây tê tại chỗ, có thể tiêm thuốc tiền mê trong những trường hợp ngoại lệ như trẻ nhỏ (dưới 5 tuổi) chưa có ý thức cộng tác hoặc quá kích động sợ hãi cần gây mê toàn thân khi làm thủ thuật

 2. Chọn kỹ thuật sử dụng và đường vào của ống thông 

- Sử dụng kỹ thuật Seldinger đường vào của ống thông có thể là: từ động mạch đùi, động mạch nách, động mạch cánh tay, và động mạch quay. 

- Thông thường hầu hết là từ động mạch đùi, trừ khi đường vào này không làm được mới sử dụng các đường vào khác.

 3. Chụp động mạch chẩn đoán 

- Sát khuẩn và gây tê chỗ chọc 

- Chọc kim và đặt ống vào động mạch

 - Để chụp đoạn tận động mạch chủ bụng, động mạch chậu hai bên: luồn ống thông đuôi lợn 5F (Pigtail) tới ngang mức bờ trên L4.

 - Bơm 15-30ml thuốc đối quang i-ốt vào mạch bằng máy bơm, tốc độ 10- 15ml/s với áp lực cao (800 PSI).

- Ghi hình và chụp phim: chụp sêri với máy X quang số hóa xóa nền, tập trung vào vùng tiểu khung từ ngang mức L3 đến dưới xương mu hai bên.

 - Để chụp chọn lọc động mạch chậu gốc, chậu trong hoặc chậu ngoài từng bên: Luồn ống thông 5F Cobra tới động mạch chậu gốc từng bên. 

- Bơm 15ml thuốc đối quang i-ốt vào mạch bằng máy bơm với áp lực 500 PSI, tốc độ (5ml/giây).

 - Ghi hình và chụp phim: chụp sêri với máy X quang số hóa xóa nền, tập trung vào vùng tiểu khung từ ngang mức L3 đến dưới xương mu hai bên. 

- Có thể chụp chếch 25-300 để bộc lộ rõ chỗ chia nhánh động mạch chậu và động mạch đùi. 

- Sau khi chụp đạt yêu cầu, rút ống thông và rút ống vào lòng mạch rồi đè ép bằng tay trực tiếp lên chỗ chọc kim khoảng 15 phút để cầm máu, sau đó băng ép trong 6 giờ hoặc dùng dụng cụ đóng lòng mạch.

V. NHẬN ĐỊNH KẾT QUẢ
- Hình ảnh hiển thị rõ các cấu trúc giải phẫu của ngã ba động mạch chủ – chậu, hệ thống động mạch chậu gốc, chậu trong và chậu ngoài hai bên.
- Phát hiện được tổn thương nếu có 
 

1. Trong khi làm thủ thuật

 - Do thủ thuật: rách động mạch gây chảy máu, hoặc bóc tách động mạch tại vị trí chọc, xử trí bằng ngừng thủ thuật, đè ép bằng tay và băng lại theo dõi. Chuyển chọc đường vào bên đối diện 

- Trường hợp nghi tắc động mạch do máu cục hay thuyên tắc do bong các mảng xơ vữa (hiếm gặp) cần có khám xét kịp thời để xử trí của bác sĩ chuyên khoa. Có thể bơm thuốc tiêu sợi huyết hoặc lấy huyết khối b ng can thiệp. 

- Đứt hoặc gãy dụng cụ trong lòng mạch: Dùng dụng cụ chuyên biệt lấy ra qua đường can thiệp nội mạch hoặc phẫu thuật.

 - Do thuốc cản quang: xem thêm quy trình Chẩn đoán và xử trí tai biến thuốc đối quang.

 2. Sau khi tiến hành kỹ thuật 

- chỗ ống thông có thể chảy máu hoặc có máu tụ cần băng ép lại và tiếp tục nằm bất động đến khi ngừng chảy máu 

- Trường hợp xảy ra phồng hoặc thông động tĩnh mạch (hiếm gặp) có thể xử lí bằng can thiệp nội mạch hoặc ngoại khoa.

 - Trường hợp có biểu hiện nhiễm trùng sau làm thủ thuật cần cho kháng sinh để điều trị