Hiện nay, đã có nhiều phương pháp điều trị khác hiệu quả cao như phẫu thuật lấy huyết khối (surgical thrombectomy), tiêu sợi huyết trực tiếp qua ống thông (transcatheter thrombolysis), hút huyết khối qua ống thông (aspiration thrombectomy), đăt stent giá đỡ lòng mạch. Các phương pháp có thể được áp dụng độc lập hay kết hợp. Điều trị tiêu sợi huyết tại chỗ qua ống thông được thực hiện bằng cách đưa một ống thông có nhiều lỗ bên vào trong cục huyết khối, sau đó tiến hành truyền liên tục thuốc có tác dụng tiêu sợi huyết qua ống thông trong thời gian 16-34 giờ để làm tiêu cục huyết khối, phục hồi tình trạng lòng mạch.

Huyết khối cấp tính động – tĩnh mạch chi (< 3 tuần)

- Huyết khối mạn tính động – tĩnh mạch chi (> 3 tuần) 

- Dị ứng thuốc đối quang i-ốt 

- Suy thận nặng (độ IV) 

- Rối loạn đông máu nặng và mất kiểm soát (prothrombin <60%, INR > 1.5, số lượng tiểu cầu < 50 G/l). 

- Phụ nữ có thai.

1. Người thực hiện 

- Bác sỹ chuyên khoa 

- Bác sỹ phụ 

- Kỹ thuật viên điện quang 

- Điều dưỡng 

- Bác sỹ, kỹ thuật viên gây mê (nếu người bệnh không thể hợp tác) 

2. Phương tiện 

- Máy chụp mạch số hóa xóa nền (DSA) 

- Máy bơm điện chuyên dụng 

- Phim, máy in phim, hệ thống lưu trữ hình ảnh 

- Bộ áo chì, tạp dề, che chắn tia X 

3. Thuốc 

- Thuốc gây tê tại chỗ 

- Thuốc gây mê toàn thân (nếu có chỉ định gây mê) 

- Thuốc chống đông 

- Thuốc trung hòa thuốc chống đông

- Thuốc đối quang i ốt tan trong nước 

- Thuốc tiêu sợi huyết 

- Dung dịch sát khuẩn da, niêm mạc 

4. Vật tư y tế thông thường

- Bơm tiêm 1; 3; 5;10; và 20ml 

- Bơm tiêm dành cho máy bơm điện

- Nước cất hoặc nước muối sinh lý 

- Găng tay, áo, mũ, khẩu trang phẫu thuật 

- Bộ dụng cụ can thiệp vô trùng: dao, kéo, kẹp, 4 bát kim loại, khay quả đậu, khay đựng dụng cụ 

- Bông, gạc, băng dính phẫu thuật.

- Hộp thuốc và dụng cụ cấp cứu tai biến thuốc đối quang. 

5. Vật tư y tế đặc biệt 

- Kim chọc động mạch 

- Bộ vào lòng mạch cỡ 5-6F 

- Dây dẫn tiêu chuẩn 0.035inch 

- Ống thông chụp mạch cỡ 4-5F 

- Vi ống thông 2-3F 

- Vi dây dẫn 0.014-0.018inch 

- Ống thông tiêu sợi huyết có nhiều lỗ bên và van đóng ở đầu (ông thông Mc Manama) 

- Bộ dây nối chữ Y 

- Khóa bac chạc 

- Bộ dụng cụ đóng đường vào lòng mạch. 

6. Người bệnh 

- Người bệnh được giải thích kỹ về thủ thuật để phối hợp với thầy thuốc. 

- Cần nhịn ăn, uống trước 6 giờ. Có thể uống không quá 50ml nước. 

- Tại phòng can thiệp: người bệnh nằm ngửa, lắp máy theo dõi nhịp thở, mạch, huyết áp, điện tâm đồ, SpO2. Sát trùng da sau đó phủ khăn phủ vô khuẩn có lỗ. 

- Người bệnh quá kích thích, không nằm yên: cần cho thuốc an thần… 

7. Phiếu xét nghiệm 

- Hồ sơ bệnh án điều trị nội trú

- Có phiếu chỉ định thực hiện thủ thuật đã được thông qua 

- Phim ảnh chụp X quang, CLVT, CHT (nếu có).

1. Phương pháp vô cảm 

- Để người bệnh nằm ngửa trên bàn chụp, đặt đường truyền tĩnh mạch (thường dùng huyết thanh mặn đẳng trương 0,9%). 

- Thường gây tê tại chỗ, có thể tiêm thuốc tiền mê trong những trường hợp ngoại lệ chưa có ý thức cộng tác ho c quá kích động sợ hãi cần gây mê toàn thân khi làm thủ thuật 

2. Đặt ống vào lòng mạch 

- Tùy theo vi trí huyết khối và mục đích can thiệp mà có thể mở đường vào lòng mạch theo vị trí hay chiều dòng chảy (xuôi dòng, ngược dòng).  

- Sử dụng bộ kim chọc siêu nhỏ 21G (micropuncture) chọc vào lòng mạch dưới hướng dẫn siêu âm. 

- Đặt ống vào lòng mạch thường quy (ống đặt lòng mạch) 

3. Chụp mạch đánh giá tổn thương 

- Tiến hành chụp hệ thống mạch chi dưới qua ống thông. 

- Đánh giá toàn bộ hệ thống mạch chi ở phía trên và dưới tổn thương. 

4. Tiếp cận tổn thương 

- Dùng ống thông, dân dẫn và vi ống thông, vi dây dẫn để đi qua cục huyết khối. 

- Đặt dây dẫn vào trong lòng huyết khối sao cho đầu của dây dẫn ở ngoài cục huyết khối 

5. Can thiệp điều trị 

- Đưa ống thông chuyên dụng có nhiều lỗ bên vào trong cục huyết khối (Mc Manama) theo dây dẫn, sao cho toàn bộ các lỗ bên của ống thông nằm trong cục huyết khối 

- Dùng bơm tiêm điện và hệ thống dây nối, truyền liên tục thuốc tiêu sợi huyết ( ví dụ r-tPA) qua ống thông Mc Manama với liều lượng theo chỉ định cụ thể 

- Dùng bơm tiêm điện và hệ thống dây nối, truyền liên tục thuốc chống đông Heparin qua ống vào lòng mạch (ống đặt lòng mạch). 

- Thời gian truyền liên tục 16-24h 

6. Theo dõi trong khi điều trị tiêu sợi huy t 

- Người bệnh được đưa trở về bệnh phòng, được theo dõi sát 

- Định k xét nghiệm các thông số đông máu: ACT, APTT, APTT b/c, INR sau mỗi 4 giờ. 

- Điều chỉnh tốc độ truyền dựa theo kết quả xét nghiệm đông máu thu được theo chỉ định của bác sỹ can thiệp 

7. Đánh giá tái thông sau thời gian tiêu sợi huyết. 

- Người bệnh được đưa lại phòng điện quang can thiệp 

- Tiến hành đánh giá mức độ tái thông lòng mạch bằng thuốc đối quang i-ốt. 

V. NHẬN ĐỊNH KẾT QUẢ 

- Tổn thương hẹp tắc được tái thông thành công khi mức độ hẹp tắc còn lại không quá 30%. 

- Tái lập lưu thông phía trước, trong và sau vị trí tổn thương.

- Có thể tiếp tục thời gian tiêu sợi huyết, sao cho không quá 30 giờ. 

8. Tái thông sau khi tiêu sợi huyết

Nong tạo hình và/ho c giá đỡ lòng mạch (stent) nếu huyết khối không tiêu hoàn toàn 

9. Đánh giá sau can thiệp 

- Chụp mạch đánh giá sự lưu thông sau khi tái thông. 

- Đóng đường vào lòng mạch, kết thúc thủ thuật.

- Tụ máu tại vị trí mở đường vào lòng mạch: thường gặp nhất, do cầu nối sau khi được tái thông s dẫn đến tình trạng áp lực máu trong lòng tĩnh mạch tăng. Xử trí bằng băng ép, hoặc khâu da – tổ chức dưới da hoặc phục hồi thành mạch. 

- Tắc mạch: có thể tắc mạch phía hạ lưu hoặc mạch lân cận. Do nguyên nhân tắc mạch thường do huyết khối hoặc mảng xơ vữa di chuyển nên có thể áp dụng phương pháp hút huyết khối ngay trong khi can thiệp, đồng hợp sử dụng thuốc chống đông sau can thiệp. 

- Chảy máu tiêu hóa: do liều thuốc tiêu sợi huyết không dung nạp hoặc quá liều. Dừng điều trị tiêu sợi huyết, hội chẩn chuyên khoa tiêu hóa. Có thể điều trị cầm máu nội khoa hoặc cắt đoạn ruột. 

- Chảy máu não: do liều thuốc tiêu sợi huyết không dung nạp hoặc quá liều. Dừng điều trị tiêu sợi huyết, hội chẩn chuyên khoa thần kinh. Phẫu thuật lấy máu tụ, dẫn lưu não thất nếu khối máu tụ lớn, có hội chứng chèn ép. 

- Nhồi máu phổi: xảy ra khi điều trị tiêu sợi huyết tĩnh mạch sâu chi dưới. Cần dự phòng bằng đặt lưới lọc tĩnh mạch chủ dưới trước khi điều trị tiêu sợi huyết. 

- Do thuốc đối quang: xem thêm quy trình Chẩn đoán và xử trí tai biến thuốc đối quang.