Tăng huyết áp hiện nay đang ngày một phổ biến, đặc biệt tăng huyết áp ở người trẻ. Một trong những nguyên nhân thường gặp là bệnh lý tuyến thượng thận như hội chứng cường aldosterone, u tuyến thượng thận, cường tuyến thượng thận tiên phát. Việc xác định chẩn đoán dựa trên các thăm khám về hình ảnh hoặc huyết thanh không phải lúc nào cũng thuận lợi và có thể phát hiện được bệnh lý, đặc biệt khi chỉ bệnh lý tuyến thượng thận 1 bên. Có khoảng 40% các trường hơp cường aldosterone có kết quả chụp cắt lớp vi tính (CLVT) tuyến thượng thận bình thường. Do vậy việc lấy máu siêu chọn lọc từ các TM thượng thận là một thăm khám có giá trị cao, cho phép xác định được nguyên nhân vị trí tuyến thượng thận bệnh lý, bổ xung cho các kỹ thuật chẩn đoán khác.

- Hội chứng cường Aldosteron tiên phát 

- Tăng sản thượng thận 

- U tủy thượng thận

- Dị ứng thuốc đối quang i-ốt i-ốt 

- Suy thận nặng (độ IV) 

- Rối loạn đông máu nặng và mất kiểm soát (prothrombin <60%, INR > 1.5, số lượng tiểu cầu < 50 G/l) 

- Phụ nữ có thai.

1. Nguqời thực hiện 

- Bác sỹ chuyên khoa 

- Bác sỹ phụ 

- Kỹ thuật viên điện quang 

- Điều dưỡng 

- Bác sỹ, kỹ thuật viên gây mê (nếu người bệnh không thể hợp tác)  

2. Phương tiện 

- Máy chụp mạch số hóa xóa nền (DSA) 

- Máy bơm điện chuyên dụng 

- Phim, máy in phim, hệ thống lưu trữ hình ảnh 

- Bộ áo chì, tạp dề, che chắn tia X 

3. Thuốc 

- Thuốc gây tê tại chỗ 

- Thuốc tiền mê và gây mê toàn thân (nếu có chỉ định gây mê) 

- Thuốc chống đông

- Thuốc trung hòa thuốc chống đông 

- Thuốc đối quang i ốt tan trong nước 

- Dung dịch sát khuẩn da, niêm mạc 

4. Vật tư y tế thông thường 

- Bơm tiêm 1; 3; 5; 10; và 20ml 

- Bơm tiêm dành cho máy bơm điện 

- Nước cất ho c nước muối sinh lý 

- Găng tay, áo, mũ, khẩu trang phẫu thuật 

- Bộ dụng cụ can thiệp vô trùng: dao, kéo, kẹp, 4 bát kim loại, khay quả đậu, khay đựng dụng cụ 

- Bông, gạc, băng dính phẫu thuật. 

- Hộp thuốc và dụng cụ cấp cứu tai biến thuốc đối quang. 

5. Vật tư y tế đặc biệt 

- Kim chọc động mạch 

- Bộ vào lòng mạch cỡ 5-6F 

- Dây dẫn tiêu chuẩn 0.035inch 

- Ống thông chụp mạch cỡ 4-5F 

- Vi ống thông 2-3F 

- Vi dây dẫn 0.014-0.018inch 

- Ống thông dẫn đường cỡ 6F 

- Bộ dây nối chữ Y 

- Khóa ba chạc

- Bộ dụng cụ đóng đường vào lòng mạch. 

6. Người bệnh

- Người bệnh được giải thích kỹ về thủ thuật để phối hợp với thầy thuốc. 

- Cần nhịn ăn, uống trước 6 giờ. Có thể uống không quá 50ml nước.

- Tại phòng can thiệp: người bệnh nằm ngửa, lắp máy theo dõi nhịp thở, mạch, huyết áp, điện tâm đồ, SpO2. Sát trùng da sau đó phủ khăn phủ vô khuẩn có lỗ. 

- Người bệnh quá kích thích, không nằm yên: cần cho thuốc an thần… 

7. Phiếu xét nghiệm 

- Hồ sơ bệnh án điều trị nội trú 

- Có phiếu chỉ định thực hiện thủ thuật đã được thông qua 

- Phim ảnh chụp X quang, CLVT, CHT (nếu có).

1. Phương pháp vô cảm 

- Để người bệnh nằm ngửa trên bàn chụp, đặt đường truyền tĩnh mạch (thường dùng huyết thanh m n đ ng trương 0,9%). 

- Thường gây tê tại chỗ, có thể tiêm thuốc tiền mê trong những trường hợp ngoại lệ như trẻ nhỏ (dưới 5 tuổi) chưa có ý thức cộng tác hoăc quá kích động sợ hãi cần gây mê toàn thân khi làm thủ thuật 

2. Chọc TM đùi chung 

- Dùng kim 18 chọc TM đùi chung phải dưới hướng dẫn siêu âm 

- Luồn dây dẫn và ống đặt lòng mạch 

3. Lấy máu siêu chọn lọc TM thượng thận phải 

- Dùng Cobra-2 tìm TM thượng thận phải đổ trực tiếp vào TM chủ dưới ở ngay trên TM thận phải. 

- Dùng vi ống thông siêu chọn lọc TM thượng thận phải 

- Lấy 5-8ml máu TM thượng thận phải qua vi ống thông 

4. Lấy máu siêu chọn lọc TM thượng thận trái 

- Dùng Cobra-2 luồn vào TM thận trái, chụp TM thận trái để xác định vị trí đổ của TM thượng thận trái. 

- Dùng vi ống thông siêu chọn lọc TM thượng thận trái 

- Lấy 5-8ml máu TM thượng thận trái qua vi ống thông 

5. Lấy máu TM chủ dưới 

- Chụp TM chủ dưới qua ống thông pigtail 

- Lấy 5-8ml máu TM chủ dưới ở ngang mức các TM thận qua ống thông Cobra-2

- Rách TM thượng thận: theo dõi tại bệnh phòng, thường tự khỏi. 

- Đau tại vùng hố thắt lưng: theo dõi tại bệnh phòng, có thể dùng thuốc giảm đau thông thường. 

- Nhiễm khuẩn huyết: hội chẩn chuyên khoa 

- Do thuốc đối quang: xem thêm quy trình Chẩn đoán và xử trí tai biến thuốc đối quang.