Chụp và nút dị dạng thông động tĩnh mạch tủy qua đường can thiệp nội mạch được thực hiện bằng cách luồn các dụng cụ trong lòng mạch tới ổ dị dạng rồi 947 bơm chất làm tắc ổ dị dạng. Ổ dị dạng thông động tĩnh mạch tủy có thể n m trong tủy, trên bề mặt hoặc vùng màng cứng

- Dị dạng thông động tĩnh mạch tủy vỡ hoặc có nguy cơ cao

 - Nút mạch làm giảm kích thước ổ dị dạng và giảm nguy cơ 

- Phối hợp điều trị với phẫu thuật

- Không có chống chỉ định tuyệt đối

 - Chống chỉ định tương đối trong trường hợp có rối loạn đông máu, suy thận, có tiền sử dị ứng rõ ràng với thuốc đối quang i-ốt, phụ nữ có thai

1. Người thực hiện 

- Bác sỹ chuyên khoa

 - Bác sỹ phụ

 - Kỹ thuật viên điện quang 

- Điều dưỡng 

- Bác sỹ, kỹ thuật viên gây mê (nếu người bệnhkhông thể hợp tác) 

2. Phương tiện

 - Máy chụp mạch số hóa xóa nền (DSA)

 - Máy bơm điện chuyên dụng

 - Phim, máy in phim, hệ thống lưu trữ hình ảnh 

- Bộ áo chì, tạp dề, che chắn tia X

 3. Thuốc

 - Thuốc gây tê tại chỗ

 - Thuốc gây mê toàn thân (nếu có chỉ định gây mê)

 - Thuốc chống đông 

- Thuốc trung hòa thuốc chống đông

 - Thuốc đối quang I-ốt tan trong nước 

- Dung dịch sát khuẩn da, niêm mạc

 4. Vật tư y tế thông thường 

- Bơm tiêm 1; 3; 5; 10ml

 - Bơm tiêm dành cho máy bơm điện

 - Nước cất hoặc nước muối sinh lý 

- Găng tay, áo, mũ, khẩu trang phẫu thuật

 - Bộ dụng cụ can thiệp vô trùng: dao, kéo, kẹp, 4 bát kim loại, khay quả đậu, khay đựng dụng cụ

 - Bông, gạc, băng dính phẫu thuật. 

- Hộp thuốc và dụng cụ cấp cứu tai biến thuốc đối quang.

 5. Vật tư y tế đặc biệt 

- Kim chọc động mạch

 - Bộ vào lòng mạch 5-6F

 - Dây dẫn tiêu chuẩn 0.035inch 

- Ống thông chụp mạch 4-5F

 - Vi ống thông 1.9-3F 

- Vi dây dẫn 0.010-0.014inch 

- Ống thông dẫn đường 6F

 - Bộ dây nối chữ Y. 

6. Vật liệu gây tắc mạch

 - Xốp sinh học (gelfoam)

 - Hạt nhựa tổng hợp (PVA) 

- Keo sinh học (Histoacryl, Onyx...) 

- Vòng xoắn kim loại các cỡ (coils) 

7. Người bệnh 

- Người bệnh được giải thích kỹ về thủ thuật để phổi hợp với thầy thuốc.

 - Cần nhịn ăn, uống trước 6 giờ. Có thể uống không quá 50ml nước. 

- Tại phòng can thiệp: người bệnh nằm ngửa, lắp máy theo dõi nhịp thở, mạch, huyết áp, điện tâm đồ, SpO2. Sát trùng da sau đó phủ khăn phủ vô khuẩn có lỗ

. - Người bệnh quá kích thích, không nằm yên: cần cho thuốc an thần… 

8. Phiếu xét nghiệm

 - Hồ sơ bệnh án điều trị nội trú 

- Có phiếu chỉ định thực hiện thủ thuật đã được thông qua 

- Phim ảnh chụp X quang, CLVT, CHT (nếu có

1. Phương pháp vô cảm

 Gây mê toàn thân hoặc gây tê tại chỗ. Người bệnh nằm ngửa trên bàn chụp, đặt đường truyền tĩnh mạch (thường dùng huyết thanh m n đ ng trương 0,9%), tiêm thuốc tiền mê, trường hợp ngoại lệ trẻ nhỏ (dưới 5 tuổi) chưa có ý thức cộng tác hoặc quá kích động sợ hãi cần gây mê toàn thân khi làm thủ thuật 

2. Chọn kỹ thuật sử dụng và đường vào của ống thông 

- Sử dụng kỹ thuật Seldinger đường vào của ống thông có thể là: từ động mạch đùi, động mạch nách, động mạch cánh tay, động mạch cảnh gốc và động mạch quay. 

- Thông thường hầu hết là từ động mạch đùi, trừ khi đường vào này không làm được mới sử dụng các đường vào khác.

 3. Chụp động mạch tủy 

- Sát khuẩn và gây tê chỗ chọc

 - Chọc kim và đặt ống vào lòng mạch

 - Vùng tủy cổ: Luồn ống thông chọn lọc động mạch đốt sống hai bên, thân giáp nhị cổ vai rồi bơm thuốc. 

- Vùng tủy lưng và chóp cùng: Luồn ống thông 4-5F tới từng động mạch liên sườn chụp bơm thuốc. Tìm động mạch Adamkiewiz, thông thường tách ngang mức đốt ngực T7-T9,tỉ lệ gặp nhiều vị trí T9 trái. 

- Bơm thuốc đối quang qua máy với thể tích 6ml, tốc độ 2ml/s, áp lực 300 PSI. Ghi hình và chụp phim hàng loạt tập trung sọ não tư thế thẳng, có thể chụp thêm phim nghiêng hoặc chếch khi có tổn thương.

 4. Nút dị dạng thông động tĩnh mạch tủy

 - Luồn vi ống thông 1.3-1.4 F vào cuống mạch nuôi tới ổ dị dạng dưới dây dẫn 0.08-0.11” 

- Các phương pháp 

- Nút băng keo NBCA: Pha NBCA với Lipiodol tùy mức độ luồng thông: nếu luồng thông lớn thì pha đặc, nếu luồng thông lưu lượng thấp thì pha loãng. Bơm hỗn hợp NBCA và Lipiodol qua vi ống thông vào ổ dị dạng. Khi có trào ngược thì tiến hành rút ngay vi ống thông

 - Nút bằng Onyx: Dùng vi ống thông tách rời hoặc không đến ổ dị dạng. Bơm DMSO lấp đầy khoảng trống vi ống thông. Bơm từ từ Onyx. Khi có trào ngược thì dừng 2 phút, sau đó bơm tiếp. Nếu sử dụng vi ống thông không tách rời thì trào ngược cho phép không quá 2 cm. Nếu sử dụng vi ống thông tách rời thì vị trí trào ngược không quá vị trí Marker tách đứt dây.

 - Nút bằng vòng xoắn kim loại: Khi luồng thông trực tiếp, thả vòng xoắn kim loại làm tắc luồng thông 

- Sau khi chụp đạt yêu cầu, rút ống thông và ống đặt lòng mạch rồi đè ép bằng tay trực tiếp lên chỗ chọc kim khoảng 15 phút để cầm máu, sau đó băng ép trong 8 giờ

V. NHẬN ĐỊNH KẾT QUẢ 

- Ổ dị dạng động tĩnh mạch được bít tắc một phần hay hoàn tòan, không còn giãn các tĩnh mạch màng cứng tủy. 

- Các ĐM tủy trước, tủy sau cùng bên và bên đối diện còn lưu thông bình thường.

1. Trong khi làm thủ thuật

 - Do thủ thuật: rách động mạch gây chảy máu, hoặc bóc tách động mạch, xử trí bằng cách ngừng thủ thuật, đè ép b ng tay và băng lại theo dõi, nếu ngừng chảy máu thì có thể tiến hành lại sau 1-2 tuần.

 - Do thuốc đối quang: xem thêm quy trình Chẩn đoán và xử trí tai biến thuốc đối quang.

 - Chảy máu do rách mạch: bơm tắc bít chỗ chảy máu. 

- Huyết khối: Dùng thuốc tiêu sợi huyết, dụng cụ lấy huyết khối… 

- Co thắt mạch: Dùng giãn mạch chọn lọc đường động mạch

 - Đứt dụng cụ: Dùng dụng cụ chuyên biệt lấy ra. 

2. Sau khi tiến hành kỹ thuật 

 - chỗ ống thông có thể chảy máu hoăjc có máu tụ cần băng ép lại và tiếp tục nằm bất động đến khi ngừng chảy máu 

- Trường hợp nghi tắc động mạch do máu cục hay thuyên tắc do bong các mảng xơ vữa (hiếm gặp) cần có khám xét kịp thời để xử trí của bác sĩ chuyên khoa

. - Trường hợp xảy ra phồng hoặc thông động tĩnh mạch, đứt ống thông ho c dây dẫn (hiếm gặp) có thể xử lí bằng ngoại khoa.

 - Trường hợp có biểu hiện nhiễm trùng sau làm thủ thuật cần cho kháng sinh để điều trị. 

- Chảy máu gây khối máu tụ não: tùy mức độ xét ý kiến chuyên khoa để điều trị nội khoa hoặc phẫu thuật lấy máu tụ