Viêm tắc xoang tĩnh mạch hay hẹp xoang tĩnh mạch dẫn đến hậu quả nhồi máu tĩnh mạch cấp hoặc gây ứ trệ dẫn tới tăng áp lực nội sọ mạn tính. Can thiệp nội mạch bằng cách luồn vi ống thông tới phần xoang tĩnh mạch bị tắc rồi tiến hành bơm thuốc làm tiêu huyết khối hoặc nong, đặt Khung giá đỡ điều trị hẹp xoang tĩnh mạch từ đó lập lại dòng chảy lưu thông bình thường để điều trị hay tránh nhồi máu tĩnh mạch lan rộng hoặc tăng áp lực nội sọ mạn tính

- Nhồi máu não tĩnh mạch do tắc xoang tĩnh mạch cấp mà không đáp ứng điều trị nội khoa

 - Các trường hợp hẹp xoang tĩnh mạch não có triệu chứng hay biến chứng

 - Huyết khối xoang tĩnh mạch cấp gây nhồi máu mà chống chỉ định điều trị nội khoa Heparin

Chống chỉ định tương đối: Dị ứng với thuốc đối quang, suy thận, phụ nữ có thai.

1. Người thực hiện 

- Bác sỹ chuyên khoa 

- Bác sỹ phụ 

- Kỹ thuật viên điện quang 

- Điều dưỡng 

- Bác sỹ, kỹ thuật viên gây mê (nếu người bệnhkhông thể hợp tác)

 2. Phương tiện 

- Máy chụp mạch số hóa xóa nền (DSA)

 - Máy bơm điện chuyên dụng

 - Phim, máy in phim, hệ thống lưu trữ hình ảnh 

- Bộ áo chì, tạp dề, che chắn tia X

 3. Thuốc

 - Thuốc gây tê tại chỗ 

- Thuốc gây mê toàn thân (nếu có chỉ định gây mê)

 - Thuốc chống đông 

- Thuốc trung hòa thuốc chống đông

 - Thuốc đối quang I-ốt tan trong nước 

- Dung dịch sát khuẩn da, niêm mạc 

 4. Vật tư y tế thông thường

- Bơm tiêm 1; 3; 5; 10ml 

- Bơm tiêm dành cho máy bơm điện

 - Nước cất hoặc nước muối sinh lý

 - Găng tay, áo, mũ, khẩu trang phẫu thuật

 - Bộ dụng cụ can thiệp vô trùng: dao, kéo, kẹp, 4 bát kim loại, khay quả đậu, khay đựng dụng cụ 

- Bông, gạc, băng dính phẫu thuật. 

- Hộp thuốc và dụng cụ cấp cứu tai biến thuốc đối quang.

 5. Vật tư y tế đặc biệt

 - Kim chọc mạch 

- Bộ ống đặt lòng mạch 5-6F

 - Dây dẫn tiêu chuẩn 0.035inch 

- Ống thông chụp mạch 4-5F 

- Vi ống thông 1.9-3F 

- Vi dây dẫn 0.010-0.014inch 

- Ống thông dẫn đường 6F 

- Bộ dây nối chữ Y.

 6. Vật liệu gây tắc mạch

 - Xốp sinh học (gelfoam) 

- Hạt nhựa tổng hợp (PVA)

 - Keo sinh học (Histoacryl, Onyx...)

 - Vòng xoắn kim loại các cỡ (coils) 

7. Người bệnh 

- Người bệnh được giải thích kỹ về thủ thuật để phổi hợp với thầy thuốc.

 - Cần nhịn ăn, uống trước 6giờ. Có thể uống không quá 50ml nước. 

- Tại phòng can thiệp: người bệnh nằm ngửa, lắp máy theo dõi nhịp thở, mạch, huyết áp, điện tâm đồ, SpO2. Sát trùng da sau đó phủ khăn phủ vô khuẩn có lỗ. - Người bệnh quá kích thích, không n m yên: cần cho thuốc an thần… 

8. Phiếu xét nghiệm 

- Hồ sơ bệnh án điều trị nội trú 

- Có phiếu chỉ định thực hiện thủ thuật đã được thông qua 

- Phim ảnh chụp X quang, CLVT, CHT (nếu có).

1. Phương pháp vô cảm Gây mê toàn thân hoặc gây tê tại chỗ. Người bệnh nằm ngửa trên bàn chụp, đặt đường truyền tĩnh mạch (thường dùng huyết thanh m n đ ng trương 0,9%), tiêm thuốc tiền mê, trường hợp ngoại lệ trẻ nhỏ (dưới 5 tuổi) chưa có ý thức cộng tác ho c quá kích động sợ hãi cần gây mê toàn thân khi làm thủ thuật 

2. Chọn kỹ thuật sử dụng và đƣờng vào của ống thông 

- Sử dụng kỹ thuật Seldinger đường vào của ống thông có thể là: từ động mạch đùi. 

- Thông thường hầu hết là từ động mạch đùi, trừ khi đường vào này không làm được mới sử dụng các đường vào khác. 

3. Chụp mạch chẩn đoán 

- Sát khuẩn và gây tê chỗ chọc 

- Chọc kim và đặt ống vào lòng mạch 

- Để chụp chọn lọc động mạch cảnh trong: luồn ống thông động mạch qua ống đặt lòng mạch lên động mạch cảnh trong bơm thuốc đối quang qua máy với thể tích 10ml, tốc độ 4ml/s, áp lực 500 PSI. Ghi hình và chụp phim hàng loạt tập trung sọ não tư thế th ng, nghiêng hoàn toàn và tư thế chếch 45 độ.

 - Để chụp chọn lọc động mạch cảnh ngoài: luồn ống thông động mạch tới động mạch cảnh ngoài bơm thuốc đối quang qua máy với thể tích 8ml, tốc độ 3ml/s, áp lực 500 PSI. Ghi hình và chụp phim hàng loạt tập trung sọ não tư thế th ng và nghiêng hoàn toàn. 

- Để chụp chọn lọc động mạch đốt sống: luồn ống thông Vertebral 4-5F, tới động mạch đốt sống (thường bên trái) bơm thuốc đối quang, với thể tích 8ml, tốc độ 3ml/s, áp lực 500PSI. Ghi hình và chụp phim hàng loạt tập trung sọ não hố sau tư thế nghiêng hoàn toàn và tư thế th ng với bóng chếch đầu đuôi 25 độ, và tư thế chếch 45 độ. 

4. Can thiệp nội mạch

 - Đường vào qua tĩnh mạch đùi hoặc tĩnh mạch cảnh: ống vào lòng mạch 6F 

- Luồn ống thông dẫn đường 6F vào tĩnh mạch cảnh trong. 

- Điều trị tiêu hoặc lấy huyết khối xoang tĩnh mạch 

- Luồn vi ống thông tới cục huyết khối: bơm thuốc tiêu sợi huyết tPA 

- Có thể kết hợp bóng nong làm lưu thông dòng chảy bên trong và tăng diện tiếp xúc huyết khối với thuốc tiêu huyết khối 

- Hoặc có thể dùng dụng cụ lấy kéo huyết khối ra 

- Điều trị hẹp xoang tĩnh mạch

 - Luồn bộ đo áp lực xác định mức độ chênh áp đoạn trước- trong và sau hẹp. 

- Nong đoạn hẹp b ng bóng 

- Đặt khung giá đỡ qua đoạn hẹp 

- Đo lại chênh áp sau đặt khung giá đỡ

V. NHẬN ĐỊNH KẾT QUẢ 

- Lòng mạch được tái thông hoàn toàn hoặc không hoàn toàn với mức độ hẹp cho phép không quá 30%. 

- Đoạn mạch trước, trong và sau đoạn tái thông lưu thông bình thường, không có dấu hiệu huyết khối hay bóc tách.

1. Chảy máu não 

- Do biến chứng thuốc tiêu sợi huyết hoặc do hội chứng tăng tưới máu não 

- Nếu chảy máu không có triệu chứng: theo dõi

 - Nếu có khối máu tụ lớn đe dọa tính mạng cần mổ dẫn lưu máu tụ. 

2. Nhồi máu não do di chuyển huyết khối Nếu huyết khối nhỏ di chuyển vào nhánh xa: dùng thuốc tiêu sợi huyết đường động mạch. 

3. Co thắt mạch

 Bơm thuốc giãn mạch chọn lọc đường động mạch: bơm 2mg Nimotop hòa trong nước muối sinh lý bơm chậm qua ống thông.

 4. Bóc tách mạch 

Dùng chống đông Heparin 24h duy trì APTT gấp 1,5-2 lần bình thường, sau đó dùng chống đông theo ý kiến chuyên khoa lâm sàng. 

5. Gãy, di trú dụng cụ Lấy dụng cụ chuyên biệt để lấy dị vật 

6. Máu tụ vùng bẹn Băng ép chỗ chọc cẩn thận, bất động chân ít nhất 8 tiếng, ho c có thể dùng dụng cụ đóng lòng mạch