Tra cứu  ›  QTKT khám-chữa bệnh  ›  PHẪU THUẬT CẮT THỰC QUẢN HẠ HỌNG- THANH QUẢN

PHẪU THUẬT CẮT THỰC QUẢN HẠ HỌNG- THANH QUẢN

Quyết định số: 11/QĐ-BYT

Ngày ban hành: 04/01/2022 12:00

Đại cương

Phẫu thuật bao gồm cắt toàn bộ hạ họng- thanh quản bao gồm sụn giáp, sụn nhẫn, xương móng và xoang lê, thành sau hạ họng.

Chỉ định điều trị

- Ung thư hạ họng xâm lấn miệng thực quản
- Ung thư  thanh quản giai đoạn T4 
- Ung thư hạ họng kèm ung thư thực quản
- Ung thư thực quản ngực 1/3 trên ung thư thực quản cổ

Chống chỉ định

- Bệnh phổi tắc nghẽn có suy hô hấp, các bệnh nội khoa nặng tim mạch, gan…
- Tuổi quá lớn, có di căn xa.

Chuẩn bị

1. Người thực hiện: Bác sĩ chuyên khoa Tai Mũi Họng đã được đào tạo phẫu thuật đầu cổ, phẫu thuật viên chuyên về thực quản
2.  Người bệnh
- Giải thích kỹ về nguy cơ viêm phổi do sặc sau mổ.
- Làm các XN cơ bản cho phép phẫu thuật.
- Hồ sơ bệnh án: Hoàn thành hồ sơ bệnh án theo quy định
3.  Phương tiện
- Dụng cụ và giàn phẫu thuật nội soi.
- Các dụng cụ phẫu thuật đầu cổ.
- Dao điện, đông điện lưỡng cực.
- Bộ soi treo thanh quản, có ống nội soi phóng đại ra màn hình
4.  Dự kiến thời gian phẫu thuật: 3 – 4 giờ.

Các bước tiến hành

1.  Tư thế: Người bệnh nằm sấp, nghiêng trái 300.
2.  Vô cảm: Gây mê toàn thân
3.  Kỹ thuật
3.1. Cắt thực quản 
- Gây mê nội khí quản với ống Carlen để làm xẹp phổi, không bơm hơi khoang màng phổi. 
- Vị trí và số lượng trocarts: 3 trocarts 10 mm, trong đó 1 đặt ở liên sườn 5 đường nách giữa để đặt camera, 1 ở liên sườn 9 đường nách sau và 1 ở liên sườn 4 đường nách giữa cho các dụng cụ mổ, 1 trocarts 5mm ở khoang liên sườn 9 đường nách giữa.
- Thì 1: thắt, clip và cắt đôi quai tĩnh mạch đơn và sau đó là động mạch phế quản phải để vào phẫu tích thực quản. 
- Thì 2: mở màng phổi trung thất bằng cắt dây chằng tam giác phổi phải, mở màng phổi trung thất bằng móc điện hoặc kéo theo 2 đường, đường phía sau dọc theo bờ trước tĩnh mạch đơn và đường phía trước dọc theo màng tim, phế quản phải và dọc theo khí quản. Hai đường rạch gặp nhau ở đỉnh lồng ngực và trên cơ hoành.
- Thì 3: giải phóng thực quản ngực. Phẫu tích và đặt clip các mạch máu của thực quản, vét hạch trung thất quanh thực quản và khối hạch dưới chỗ chia khí phế quản thành một khối được thực hiện với kỹ thuật nâng, đẩy thực quản để tạo trường mổ bằng 2 dụng cụ phẫu thuật đưa qua 2 trocarts ở liên sườn 9 và 4, trong đó 1 dụng cụ (ống hút hoặc 1 kẹp phẫu thuật to khoẻ) nâng, đẩy thực quản để tạo ra khoảng làm việc và 1 (kéo, móc điện, hoặc dao siêu âm, kẹp clip) để bóc tách thực quản và cầm máu. Các mạch máu của thực quản được phẫu tích và đặt clip trước khi cắt. 
- Thì 4: nạo vét hạch trung thất. Các hạch trung thất được lấy bỏ cùng với thực quản thành một khối, tránh kẹp trực tiếp vào hạch để tránh làm vỡ hạch gây di căn ung thư trong lồng ngực. Các hạch cần nạo vét bao gồm hạch trung thất giữa và dưới được giới hạn bới đường viền đi từ ngã ba khí phế quản đến khe hoành, phía trước giới hạn bởi rốn phổi và màng ngoài tim, phía sau là động mạch chủ lên: hạch cạnh thực quản, hạch cạnh khe hoành, hạch ngã ba khí phế quản, hạch cạnh động mạch chủ, hạch rốn phổi hai bên. 
- Thì 5 : Đặt dẫn lưu màng phổi, nở phổi
3.2. Cắt toàn bộ hạ họng thanh quản
- Nằm đầu thẳng, ngửa tối đa có đệm gối dưới vai, cằm ngang bằng ngực.
- Thầy thuốc đứng phía bên phẫu thuật
- Người phụ đứng bên đối diện và phía trên đầu
- Thì 1: Soi treo thanh quản- hạ họng đánh giá lại tổn thương dưới nội soi có phóng đại ra màn hình.
- Thì 2: Rạch da hình chữ U, bờ trên hõm ức 3 cm, đường mổ vòng qua bờ trước cơ ức đòn chũm lên mỏm chũm. Kéo vạt da lên trên, bộc lộ đến trên xương móng.
- Thì 3: Nạo vét hạch cổ chức năng hoặc tiệt căn tùy vào tình trạng hạch cổ.
- Thì 4: Cắt cơ dưới móng sát dưới cổ, tuyến giáp được bộc lộ, phẫu thuật được thực hiện cả hai bên. 
- Bờ sau của sụn giáp được xác định, quay thanh quản sang bên, bộc lộ được chỗ bám của cơ xiết họng dưới. 
- Cắt cơ xiết họng dưới dọc theo bờ sau cánh sụn giáp ở bên không có tổn thương. Bóc tách ra sau cánh sụn giáp, bảo tồn niêm mạc xoang lê bên lành.
- Bộc lộ và buộc bó mạch-thần kinh thanh quản trên nằm ở phía trên- trong sừng lớn sụn giáp.
- Cặp xương móng ở đường giữa bằng cặp allis, cắt các cơ trên móng sát với xương móng. Giải phóng thanh quản khỏi các tổ chức xung quanh.
- Thì 5: Cắt khí quản vát ngang khoảng vòng sụn khí quản 2-3, nếu hạ thanh môn bị tổn thương, phải cắt thấp hơn sụn 4. Bóc tách thành sau khí quản cho đến sụn nhẫn, tránh làm tổn thương thực quản. Cắt niêm mạc, mở vào hố lưỡi thanh thiệt, cặp sụn thanh thiệt bằng cặp Babcok, cắt rời thanh quản từ trên xuống.
- Thì 6: Đặt xông ăn, khâu phục hồi ống họng bằng chỉ vicryl 3.0. Tạo hình ống họng bằng đại tràng, dạ dày, vạt cơ ngực lớn, vạt tự do.
- Thì 7: Đặt dẫn lưu kín, khâu lỗ thở ra da, đóng vết mổ.

Tai biến và xử trí

1. Theo dõi
- Hút dịch hằng ngày, thay băng, băng ép.
- Cho kháng sinh phổ rộng, chống viêm, chống phù nề, chống trào ngược
- Cho ăn qua xông dạ dày. Sau 10 ngày cân nhắc rút xông ăn sau khi đã thử uống nước có màu xanh methylen.
2. Tai biến và xử lý
- Viêm phổi.
- Chảy máu.
- Nhiễm trùng vết mổ
- Muộn: Chít hẹp lỗ thở, phải mổ mở rộng lỗ thở