Tra cứu  ›  QTKT khám-chữa bệnh  ›  PHẪU THUẬT KẾT HỢP XƯƠNG GÃY THÂN XƯƠNG CẲNG CHÂN

PHẪU THUẬT KẾT HỢP XƯƠNG GÃY THÂN XƯƠNG CẲNG CHÂN

Quyết định số: 11/QĐ-BYT

Ngày ban hành: 04/01/2022 12:00

Đại cương

Gãy thân hai xương cẳng chân là loại gãy dưới nếp gấp gối 5cm và trên nếp gấp cổ chân 5cm.

Chỉ định điều trị

- Gãy kín 2 xương cẳng chân: ở người lớn hoặc ở trẻ em vẫn di lệch nhiều sau nắn bột.
- Gãy hở độ I 2 xương cẳng chân (Vết thương gọn sạch, đến sớm, phẫu thuật tại nơi có đầy đủ trang thiết bị, phẫu thuật viên có kinh nghiệm). Gãy hở độ II, III nên làm 2 thì, thì 1 cắt lọc, làm sạch, thì 2 KHX sau khi vết thương phần mềm ổn định.

Chống chỉ định

- Gãy hở độ II, III, gãy hở đến muộn
- Nhiễm trùng ở vùng cẳng chân
- Bệnh kèm theo quá nặng 
- Gãy không di lệch ở trẻ em

Chuẩn bị

1. Người thực hiện
- Phẫu thuật viên chuyên khoa hoặc phẫu thuật viên ngoại chung
- Số lượng phẫu thuật viên phụ mổ: 2
2. Người bệnh
- Sát khuẩn sạch bằng dung dịch sát khuẩn nhanh, cạo lông (nếu có) tại vị trí vùng mổ 
- Tư thế người bệnh: người bệnh nằm ngửa, hai chân duỗi thẳng.
3. Phương tiện: Bộ dụng cụ kết hợp xương, nẹp vít, đinh nội tủy các cỡ, khoan, garo
4. Dự kiến thời gian phẫu thuật: 1h – 1h30

Các bước tiến hành

1. Tư thế: người bệnh nằm ngửa, hai chân duỗi thẳng, garo gốc chi
2. Vô cảm: tê tủy sống hoặc gây mê tùy theo điều kiện và kinh nghiệm của BS gây mê
3. Kỹ thuật
Kĩ thuật kết hợp xương chày bằng đinh nội tủy:
- Đường mổ vào ổ gãy: Đường rạch da: song song phía ngoài, cách mào chày khoảng 1cm, đường này an toàn hơn cả vì có ít các tĩnh mạch nông dưới da ở vị trí này, áp dụng được với các đường mổ dài mà không ảnh hưởng đến ứ trệ tuần hoàn sau mổ. Phía trên, đường rạch da lượn vòng ra ngoài và ra sau cẳng chân ngang mức diện lồi cầu ngoài xương đùi; phía dưới, đường rạch da có thể kéo dài xuống dưới, ra ngoài sát cổ chân. Ngoài ra còn những đường mổ khác, sử dụng tùy theo điều kiện phần mềm cẳng chân. 
- Rạch cân nông cẳng chân, bộc lộ cơ chày trước, vén cơ chày trước ra ngoài để bộc lộ xương chày 
- Làm sạch hai diện gãy xương: lấy hết phần mềm kẹt giữa hai đầu xương
- Đặt lại xương
-  Mở đường vào để đóng đinh xương chày: 
- Rạch da khoảng 5cm mặt trước gân bánh chè
- Dùng dao tách đôi gân bánh chè vén sang hai bên để nhìn thấy lồi củ trước xương chày 
- Xác định điểm dùi vào ống tủy: Điểm sau- trên lồi củ trước xương chày khoảng 1,5cm
- Luồn đinh vào ống tủy
- Kiểm tra diện gãy
- Bắt vít chốt khi đóng đinh nội tủy có chốt
- Khâu cơ che xương
- Đóng vết mổ. Xả garo
Kết hợp xương chày và xương mác bằng nẹp vít
- Bộc lộ ổ gãy (đường mổ tùy vị trí gãy xương và tình trạng tổn thương phần mềm).
o Đường rạch da xương chày: xem trong kĩ thuật kết hợp xương bằng đinh nội tủy.
o Đường rạch da xương mác: phía sau xương mác, bắt đầu từ sau mắt cá ngoài đến ngang chỏm xương mác, đường mổ có thể kéo lên phía trên đùi ngang bình diện gân cơ nhị đầu đùi.
- Đặt lại xương về hình dạng theo giải phẫu
- Đặt nẹp vít, chọn nẹp tùy vị trí gãy xương, thông thường chọn các nẹp đặc chủng cho từng vị trí gãy, tốt nhất là dùng nẹp khóa. 
- Cầm máu vết mổ
- Bơm rửa sạch
- Dẫn lưu ổ gãy để 48 giờ
- Khâu cơ che xương
- Đóng vết mổ. Xả garo
- Có thể bó bột tăng cường hoặc không tùy thuộc mức độ vững của ổ gãy sau kết hợp xương.

Tai biến và xử trí

1. Theo dõi: Theo dõi sát toàn trạng, chỉ số sinh tồn, dẫn lưu, băng vết mổ, đánh giá mức độ đau của người bệnh sau mổ để phát hiện sớm các biến chứng.
2. Các biến chứng sau mổ có thể xảy ra
- Chảy máu sau mổ: Nếu xác định chảy máu tĩnh mạch: băng ép cầm máu. Nếu chảy máu động mạch: có thể phải mở vết mổ cầm máu (tại phòng mổ)
- Nhiễm trùng: Cắt lọc tổ chức và xương hoại tử, phối hợp kháng sinh đường tĩnh mạch liều cao. Nếu ổ gãy đã can tương đối vững có thể mổ tháo bỏ dụng cụ kết hợp xương bên trong và bột tăng cường sau mổ khoảng 4 tuần.
- Chậm liền và không liền: Chậm liền thì rút bớt chốt ở một đầu đinh cho tăng lực tỳ nén lên diện gãy. Nếu không liền (khớp giả) cần mổ làm sạch xơ, ghép xương, cần thiết thì khoan rộng ống tủy, đóng đinh to hơn.
- Can lệch: Hay xảy ra nhất khi đóng đinh nội tủy trong trường hợp gãy 1/3 dưới đùi, chỗ ống tủy rộng ra làm đinh bị lệch tâm. Đinh nội tủy nếu đóng không vững còn bị can lệch xoay trục có thể bù trừ bằng xoay xương chậu nên ảnh hưởng lâm sàng không đáng kể. Ngắn chi tương đối cũng hay gặp trong trường hợp tổn thương gãy nặng, nhiều mảnh. Cần so sánh độ dài chi với chân bên lành, không được để ngắn chi quá 2cm.
- Tắc mạch do cục máu đông hoặc tắc mạch mỡ: có thể gây nguy hiểm đến tính mạng người bệnh nếu mỡ vào mao mạch phổi gây nhồi máu phổi. Cần điều trị tại các đơn vị hồi sức.